آغاز کندوکاو بر نوشته های ایلامی

با درود بر ایران دوستان

اکنون پس از چند جستاری که درباره سنگنبشته بیستون آوردم برآنم تا نگاهی به زبان و دبیره ایلامی انداخته گوشه هایی از سنگنبشته های هخامنشیان را که به زبان و دبیره میخی ایلامی نگاشته شده بیاورم. هدف من  از آوردن این نوشته ها فراگیری زبان ایلامی بوده و نیز تلاش براین است که ایران دوستان با نوشته های شاهان بزرگ بیشتر آشنا شوند ا. پریان. در اینجا برای نگاه  به نوشته های ایلامی، من نسخه ایلامی همان سنگنبشته داریوش بزرگ، نگاشته شده بر دیواره کوه بیستون را برگزیده ام.

اما نویسه های سنگنبشته را از کتاب کینگ و تامپسون (1907) رونویسی کرده و برپایه شیوه خوانش شادروان «ریچارد ترود هالوگ» (Richard T. Hallock) در کتاب «گلنبشته های باروی تخت جمشید» (Persepolis Fortification Tablets) در انتشارات انجمن شرقشناسی دانشگاه شیکاگو برگردان نموده ام.

در گام دوم تلاش شد که این نویسه های برگردان شده بررسی شده و آوانگاری (transcription) واژه های کهن ایلامی بدست آمده و سپس ساختار واژه ها کندوکاو شود. این گام با نوشته های ساده سنگنبشته های ایلامی (در اینجا بیستون) و همچنین یاری از تارنمای www.elamit.net انجام شد. همچنین در هر بند از سنگنبشته ها، هر واژه را شماره گذاری نموده ام.

در گام سوم واژه ها برگردان شده و برگردان خود نوشته های سنگنبشته انجام گشت.

این نیز باید گفته شود که از آنجا که کار بررسی زبان ایلامی از سوی من به تازگی آغاز شده است، به احتمال بسیار در این نوشته ها، اشتباه هایی نیز رخ داده است. پس از دوستان گرامی و کسانی که با زبان ایلامی آشنایی دارند، خواهشمندم که اشتباه ها موردی را به من یادآور شده و من با بررسی و راهنمایی آن اشتباه را برطرف خواهم ساخت.

این جستارها با گزیده ای از نوشته های ساده ایلامی آغاز شده و با گذشت زمان دیگر نوشته های سنگنبشته ها و حتی گل نبشته ها را نیز دربر خواهد گرفت. همچنین هرگونه برداشت از این نوشته ها تنها با اجازه من و یادکردن نام نویسنده این تارنگار (ا. پریان) و تارنگار «آسمانه ایران کهن» و لینک به آن بایسته بوده و کپی برداری و پراکندن آن بی آنکه نام و سرچشمه این نوشته آورده شود شایسته ادب و منش اخلاقی نویسندگی نیست.

نوشته یکم: AE DB, Col I, L:1-2 (نسخه ایلامی سنگنبشته بیستون، ستون یکم، بند 1، خطهای 1 و 2):  

1- نویسه گردانی (transliteration) به شیوه خوانش هالوگ:

L.1.   1.^vu  2.^vda-ri-ya-ma-u-iš  3.^vsunki  4.ir-ša-ir-ra  5.^vsunki  6.^vsunki-ib-in-na  7.^vsunki  8.^hpar-šib-ik-ka  9.^vsunki  10.^vda-a-u-iš-be-na  11.^vmi-iš-

L.2.   -ta-aš-pa  12.ša-ak-ri  13.^vir-ša-ma  14.ru-uh-hu-ša-ak-ri  15.^vha-ka-man-nu-ši-ya

2- آوانگاری (transcription) واژه ها:

1.^vu  2.^vDariamauš  3.^vsunki  4.iršarra  5.^vsunki  6.^vsunki.ib.inna  7.^vsunki  8.^hParš.ib.ikka  9.^vsunki  10.^vDauiš.be.na  11.^vMištašpa  12.šak.ri  13.^vIršama  14.^vruhhu.šakri  15.^vHakamannušiya

3- برگردان واژه ها:

1. من  2. داریوش  3. شاه  4. بزرگ  5. شاه  6. (همه؟)شاهان  7. شاه  8. (نزد)پارس(ها)  9. شاه  10. (همه؟)کشورها  11. ویشتاسپ  12. پسر(او)  13. آرشام  14. نوه (او)  15. هخامنشی

4- برگردان:

من، داریوش، شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه نزد پارسها، شاه کشورها، پسر ویشتاسپ، نوه آرشام، هخامنشی

نوشته دوم: AE DBa,L. 1-2 (نسخه ایلامی سنگنبشته بیستون، بالای پیکره داریوش بزرگ، بند1، خطهای 1و2):

1-      نویسه گردانی (transliteration) به شیوه خوانش هالوگ:

L.1.   1.^vu  2.^vda-ri-ya-ma-u-iš  3.^vsunki  4.^vmi-iš-ta-aš-pa  5.^vša-ak-ri  6.^vha-ak-ka-man-nu-iš-ši-

L.2.   -ya-ra  7.^vsunki  8.^vsunki-na  9.^vu-la-an  10.^vsunki  11.^vpar-šib-ik-ki

2-  آوانگاری (transcription) واژه ها:

1.^vu  2.^vDariamauš  3.^vsunki 4.^vMištašpa  5.^však.ri  6.^vHakkamannuišiya.ra  7.^vsunki  8.^vsunki.na  9.^vulan  10.^vsunki  11.^vParš.ib.ikki

3- برگردان واژه ها:

1. من  2. داریوش  3. پادشاه  4. ویشتاسپ  5. (او) پسر  6. هخامنشی  7. شاه  8. شاهان  9. کنونی  10. شاه  11. (نزد)پارس(ها)

4- برگردان:

من، داریوش، پادشاه، پسر ویشتاسپ، یک هخامنشی، شاه شاهان، شاه کنونی نزد پارسها